Kemik iliği/kök hücresi nedir?

Kemik iliği / kök hücresi, kemik iliği ve kan hücrelerini üreten hücrelere denir. Kan hücreleri dokulara oksijen taşıyan ya da mikroplara karşı vücudu savunan ve kanamadan koruyan hücrelerden oluşur. Kemik iliğinin çalışmaması durumunda kan hücrelerinde azalma olmakta ve hastanın hayatı tehlikeye girmektedir.
Kemik İliği Nakli Nedir ?
Kemik iliği naklinde temel prensip, kan hücrelerinin yapımını sağlayan ana-kök hücrelerin sağlam bireylerden (verici-donör) alınarak lösemi hasta kişiye verilmesidir. Böylece alıcıda normal kan yapımı sağlanmış olur.
Kimler kök hücre bağışçısı olabilir ?
18 ile 55 yaş arası, en az 50 kg ağırlığındaki her sağlıklı kişi kök hücre vericisi olabilir. Böylece yapılan bağış da nitelikli olacak ve doğal olarak hastaya yapılan kök hücre naklinin başarıyla sonuçlanma şansı yükselecektir. Donör (verici) adaylarının özellikle bulaşıcı hastalık, bağışıklık sisteminin zayıfladığı hastalıklara sahip olmaması gerekmektedir.
Gönüllü vericiden kayıt sırasında neler talep edilir ?
Gönüllü vericiden 5 ml’lik küçük üç tüp kan örneği alınır ve kendisi tarafından Kemik İliği/Kök Hücre bilgilendirilmiş onam formu doldurulur. Vericinin kanı incelendikten (hastalar ile uyumu belirleyecek olan doku tiplendirilmesi testleri) sonra kişi Akraba Dışı Doku bankasına gönüllü verici olarak kaydedilir.

Gönüllü verici kaydı bulunan kişinin bir hastayla uyumlu bulunması durumunda ne olur?
Gönüllü verici kaydı bulunan kişilerin doku grupları Akraba dışı verici tarama merkezlerine gelen hasta başvuruları ile bilgisayar ortamında eşleştirilir eğer uyumlu bulunan bir verici saptanırsa Akraba Dışı Gönüllü Verici merkezi tarafından kendilerine ulaşılır. Eğer gönüllü birey hala bağışlamayı kabul ediyor ve sağlık durumu buna uygun ise daha ileri tetkik için çağırılır. Sonuç olarak kişinin kök hücre vermesinde herhangi bir sorunla karşılaşılmazsa normal damar yolundan kan alır gibi kök hücre alınır(Yani çevre kanından kök hücre toplanır.)
Çevre kanından kök hücre nasıl toplanır?
Bu yöntemde 4-6 gün süreyle kök hücreleri kana çıkaran ve cilt altına günde iki kez uygulanan bir ilaç uygulaması yapılır. Daha sonra kemik iliği hücreleri bir makine aracılığı ile normal kan verir gibi damaryolu aracılığıyla kandan toplanmaktadır. Bu işlem bir veya iki gün boyunca her biri 2 saate yakın sürebilir. Anestezi gerektirmez. Uzun bir süredir uygulanmakta olan bu yöntem verici için hiç bir tehlike taşımamaktadır.Ana-kök hücrelerin çok az bir kısmı alındığından verici-donör için yapılan işlemin hiçbir sakıncası yoktur.